مسیریابی امدادرسانی بعد از وقوع زلزله (مطالعه‌ی موردی: بخشی از منطقه‌ی یک شهر تهران(

مقدمه: زلزله به‌عنوان یکی از مهم­ترین ناملایمات طبیعی زمین در زمان کوتاهی، خسارات بسیاری بر پیکرۀ سکونتگاه­های بشری وارد می­کند و بحران­های مختلفی ایجاد می­شود که یکی از بحران­های بعد از زلزله، بحران زنده‌یابی و امدادرسانی به مناطق آسیب­دیده است. در لحظات اولیه بعد از زلزله، بحث مربوط به اختصاص نیروهای امدادی و امکانات به مناطق آسیب­دیده اهمیت ویژه­ای دارد. با توجه به بررسی‌ها، زمان، عامل حیاتی در کاهش میزان تلفات و قربانیان حادثه پس از زلزله است، به طوری­که 24 ساعت اولیه پس از زلزله، زمان طلایی کمک به حادثه­دیدگان است، زیرا در این ساعات بیشترین احتمال زنده‌ماندن قربانیان وجود دارد. بنابراین تخصیص بهینۀ گروه­های امداد‌ونجات به مناطق آسیب­دیده از اهمیت بالایی برخوردارست. روش: در این پژوهش برای مسیریابی امدادرسانی به منطقۀ آسیب­دیده، ابتدا نزدیک‌ترین پایگاه امداد به منطقۀ حادثه­دیده مشخص شد و توسط کارشناسان مربوطه، 4 مسیر با بالاترین مطلوبیت انتخاب شد. در مرحلۀ بعد، این مسیرها باید براساس پارامترهای موردنظر اولویت‌بندی‌شده و مسیر بهینه شود. بررسی میزان مطلوبیت مسیرها براساس پارامترهای عرض، طول، نوع و ترافیک خیابان­ها، کاربری پارسل­ها، تعداد طبقات، و نوع اسکلت ساختمان­های موجود در هر خیابان بررسی شد. با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، سیستم اطلاعات مکانی (GIS) و نرم­افزارهای موجود به وزن­دهی هر یک از معیارها و زیرمعیارها پرداخته شد. در نهایت براساس ارزش پارامترها و زیرمعیارهایشان، وزن نهایی مسیرها مشخص شد و با توجه به این ارزش‌ها، اولویت­بندی مسیرها صورت گرفت. یافته­ها: با توجه به نتایج، پارامتر نوع اسکلت ساختمان (مصالح) با وزن 325/0 مهم­ترین عامل و پارامترهای تعداد طبقات، ترافیک، عرض مسیر، نوع مسیر، طول مسیر و کاربری­های موجود در مسیر با وزن­های 320/0، 175/0، 071/ 0، 045/0، 041/0 و 023/0 از نظر اولویت و ارزش به ترتیب بعد از این پارامتر قرار می‌گیرند. نتیجه­گیری: با توجه به ارزش­های به‌دست­آمده برای هر یک از پارامترها، این نکته قابل ذکر است که برای جلوگیری از خسارات بیشتر پس از زلزله، باید در ساخت سازه­ها و ساختمان­ها، از مصالح مقاومی چون بتن و فلز استفاده شود و تمامی نکات ایمنی و استانداردهای ساخت رعایت شود.